معاون بهرهبرداری شرکت آبوفاضلاب استان اصفهان، در گفتوگوی اختصاصی با «نسلفردا»:
تعداد بازدید : 2
صرفهجویی در مصرف آب، مختص به فصول گرم نیست
وضعیت آب خوب نیست. حال زایندهرود هم به احتضار میرود. اکنون حجم آب ذخیره شده سد زایندهرود ۱۶۴ میلیون مترمکعب است؛ این به معنای آن است که ما با افت ۷۴درصدی نسبتبه متوسط بلندمدت حوضه آبی زایندهرود همراه هستیم. گرچه به گفته معاون بهرهبرداری شرکت آبوفاضلاب استان اصفهان، در نیمهدوم سال نسبتبه نیمهاول، آب کمتری مصرف میشود؛ اما ما همچنان نیازمند صرفهجویی هستیم. به گفته حسن غلامی، استان اصفهان در منطقه خشک قرار دارد و باتوجه به کاهش شدید منابع آبی همواره باید این موضوع را مدنظر قرار داد که صرفهجویی مختص به فصول گرم نیست و مصرف بهینه ما باید در طول سال و در فصلهای پاییز و زمستان نیز استمرار داشته باشد.
نویسنده : دریا قدرتی پور
فصل سرد که فرا میرسد، بسیاری فکر میکنند مشکل بیآبی حل شده است. به نظر شما باوجود آب کمتری که بهواسطه کاهش مصارف انرژی از جمله کولرهای آبی مصرف میشود، ما در نیمهدوم سال باز هم نیاز به جیرهبندی یا قطعی آب هستیم؟
بله، دقیقا همینطور است. صرفهجویی در مصرف آب مختص به فصول گرم نیست و مصرف بهینه ما در تمام طول سال و در فصلهای پاییز و زمستان نیز باید استمرار داشته باشد. اگر بهطور استاندارد برای هر نفر در شبانهروز 150 لیتر مصرف آب در نظر بگیریم و هر نفر 1.5 لیتر یعنی معادل یک بطری نوشابه خانواده از مصرف خود بکاهد، در طول شبانهروز شش میلیون لیتر آب در استان اصفهان صرفهجویی میشود. به گفته او کاهش مصرف آب به اندازه روزانه 1.5 لیتر برای هر نفر بهراحتی امکانپذیر است و هر شخصی میتواند در زمان استحمام، شستوشوی ظرف و لباس، آبیاری باغچه و هر نوع فعالیت روزمره از پس آن و حتی بیشتر از آن برآید. این میزان آب مقدار کمی نیست و بهازای آن میتوان برای 40هزار نفر آب تامین کرد. همچنین استفاده از تجهیزات کاهنده مصرف آب مانند پرلاتورها(درفشان) سردوشها، فلاشتانکهای کممصرف دوحالته، محدودکنندههای جریان آب(رگولاتورها)، شیرآلات اهرمی، شیرآلات الکترونیکی و خودکار میتواند برای کاهش مصرف آب مفید باشد. متاسفانه بسیاری فکر میکنند در نیمهدوم سال ما با مشکل بیآبی و کمبود آب روبهرو نخواهیم بود؛ اما اینطور نیست، بههرحال ما عملا با رودخانهای خشک روبهرو هستیم و بارندگیها نیز در حد نرمال نیست. باوجود این مسائل، ما هیچ آبی را از چاههای فلمن استحصال نمیکنیم و متاسفانه ما درحالحاضر از یک منبع مطمئن و خوب که بالغ بر سههزار لیتر آب شهروندان از آن تأمین میشد، محروم هستیم و تا زمانی که رودخانه باز نشود، امکان استفاده از چاههای فلمن را نداریم و اکنون آب پشت سد نیز کمتر از 170 میلیون مترمکعب است و در حال نزدیکشدن به خط قرمز هستیم و امکان اینکه آب برای مصارفی به غیر از شرب باز شود، واقعاً امکانپذیر نیست.
پس بههمیندلیل است که آب زایندهرود برای کشت پاییزه کشاورزان نیز باز نشده؟ بهنوعی ما با بحران کمآبی روبهرو هستیم، درست است؟ حال باز هم میپرسم، ما با این بحرانی که وجود دارد، ممکن است که نیاز به جیرهبندی داشته باشیم؟
بههرحال در نیمهدوم سال بین 30 تا 40 درصد مصرف آب ما کم میشود و با ذخیرهسازی مطمئن میتوانیم بهترین خدمت را به شهروندان ارائه بدهیم منتها مدیریت مصرف و صرفهجویی در مصرف آب را در تمام شرایط باید لحاظ کنیم. ما در استان و کشوری هستیم که نیمهخشک تلقی میشود و در برخی از نقاط استان نیز با کاهش بارندگی روبهرو بودهایم و حتی تا 70 درصد با کمبود آب روبهرو هستیم و با این میزان کاهش بارندگی و شرایط بحرانی که در منابع آب حاکم است، هر قطره از آب را باید صرفه جویی کنیم و این یک وظیفه ملی و شرعی است؛ بنابراین باوجود اینکه مشکل چندانی در تامین آب در این فصل نداریم و نیازی به جیرهبندی نیز نیست؛ اما بههرحال بهدلیل اهمیت و صیانت از منابع آب لازم است در این شرایط و در هر فصلی، مصرف بهینه آب را در دستور کار قرار دهیم. ما اکنون با کاهش 30 درصدی بارشها در استان اصفهان نسبت به میانگین بلند مدت(44 ساله) روبهرو هستیم. استان اصفهان در اقلیم خشک و نیمهخشک قرار دارد و مردم در بخشهای مناطق مختلف، تنش آبی را حس میکنند؛ اما بااینحال از ابتدای سال تاکنون هیچ جیرهبندی یا قطعی آب ناشی از تنش آبی در استان رخ نداده و تنها در برخی از آپارتمانها افت فشار گزارش میشد. به هر حال با فرهنگسازی مناسب و مشارکت مردم، میزان سرانه مصرف آب کاهش یافته است.
هماکنون سرانه آب در بخشهای مختلف به چه میزان است؟
سرانه مصرف آب در بخش مسکونی به ازای هر نفر در شبانهروز از 189 لیتر در سال 95 به 151 لیتر در سال 96 رسید و این آمار بیانگر آن است که شهروندان نیز در راستای کاهش مصرف، خود را مسئول میدانند.
یکی از مسائلی که به ما در صرفهجویی آب کمک میکرد، استفاده از آبهای خاکستری بود، آیا این پروژه به نتیجه رسید؟
خوشبختانه در این بخش، اولین پروژه را در دانشگاه اصفهان اجرا کردیم و دستگاه آماده شروع به کار است و به زودی راهاندازی میشود و اولین تجربه آب خاکستری را در سطح استان و کشور خواهیم داشت؛ درعینحال خوشبختانه طرحهای دیگری هم به موازات این کار توسط شهرداری و دانشگاه صنعتی اصفهان و برخی از صنایع در دست اقدام است که امیدواریم با استفاده از آب خاکستری بتوانیم استفاده کمتری از منابع آب زیرزمینی و سطحی داشته باشیم و آن منابع را جایگزین کنیم.
در صحبتهایتان گفتید قطرهای از این آب را نمیتوانیم برای مصارف دیگری به غیر از آب آشامیدنی داشته باشیم، در این حالت وضعیت درختان به چه شکل خواهد بود؟ آیا قرار است از آب خاکستری استفاده کنیم و باتوجه به اینکه نفس اصفهان بسته به وجود درختانش است، آیا با شهرداری تعامل کردهاید که در آبیاری درختان بهجز پساب، از آبهای جایگزین برای درختان استفاده کنند؟
بله، من تاکید کردم حتی قطرهای از این آب ارزش دارد. در مورد درختان هم باید بگویم شهرداری اکنون از چاههای حریم رودخانه استفاده میکند و ما هم طبیعتا در زمینه بحثهای محیطزیست و اکولوژی طبیعی وظایفی داریم و سهم مناسبی از منابع آبی را به شهرداری اختصاص دادهایم؛ اما موضوع مهمی که وجود دارد این است که شهرداری اصفهان هم باید همسو با شهرداری شاهینشهر، فولادشهر و دولتآباد از چرخه پساب استفاده کرده، وارد این چرخه بشود و از پساب در جهت تامین آب فضای سبز شهری استفاده کند و تا آن زمان با به حداقلرساندن مصرف آب، باید از فضای سبز موجود بهخصوص در بخش درختی، حفظ و نگهداری کنیم و از گسترش فضای سبز مثل چمن خودداری شود.
به موضوع دیگری هم بپردازیم. اینکه وقتی مسئله و بحران کمآبی مطرح میشود، این شائبه برای مردم ایجاد شده که با پایینآمدن آبهای زیرزمینی، آبهای آشامیدنی دچار آلودگی میشوند؛ این صحبتها صحت دارد؟
اتفاقا وقتی میزان آبهای زیرزمینی به حداقل میرسد، به لحاظ آلودگی شرایط مطمئنتر میشود؛ اما کیفیت آب کمتر میگردد؛ چون بههرحال به سطح آبهای شور میرسیم و عملا آبی که مورد استفاده قرار میگیرد، بهلحاظ طعم و مزه با اشکال مواجه میشود. درواقع آب آشامیدنی که همه ما استفاده میکنیم در محل تولید، منابع نگهداری، شبکه توزیع و حتی در خانهها و سازمانها بهعنوان مصرفکنندگان از حیث سلامت و بهداشت مورد پایش و آزمایشهای گوناگون قرار میگیرد. شاخص کلر باقیمانده بهعنوان شیوهای برای ارزیابی میزان آلودگی و سلامت آب است؛ هنگامی که کلر آب در منازل بهعنوان مصرفکنندگان بهنسبت ابتدای چرخه تولید، با افت روبهرو نشود، نشان میدهد که آب دارای کلر کافی است؛ بنابراین سلامت و بهداشت آن ثابت میشود. همچنین فرآیند تصفیه و پایش بهداشت و سلامت آب شرب در استان اصفهان بنابر استانداردهای لازم و با همکاری ارگانهای مرتبط با سلامت و بهداشت، نظیر دانشگاه علومپزشکی انجام میگیرد.
اما برخی اوقات در این زمانها آب رو به کدرشدن هم میرود، این مسئله بهخاطر پایین رفتن آبهای زیرزمینی است یا مشکل از جای دیگری بروز میکند؟
میتوانم قاطعانه بگویم در شبکه آبرسانی چنین اتفاقی نادر است و اصلاً نیست؛ اما در برخی مواقع ممکن است شکستگی خاصی در نزدیکی منزل در لولهها ایجاد شده باشد یا ناشی از قدمت شبکههای داخلی منزل باشد که با اصلاح آن، مشکل حل خواهد شد؛ وگرنه در بحرانیترین شرایط که رودخانه سیلابی میشود ما همچنان آب شفاف و بیرنگی داریم.
در نیمهاول سال بعد و واردشدن به فصل بهار و تابستان که با مصرف بیشترآب روبهرو هستیم، آیا پیشبینیهای لازم را کردهاید؟
بله، پیشبینیهای لازم شده است؛ اما بههرحال باید این نکته را متذکر شوم که طرح آبرسانی اصفهان بزرگ در سال 87 به اتمام رسیده و باید از آن به بعد طرح دومی به طرح فعلی اضافه میشد؛ اما باوجود گذشت نه سال، عملاً طرحی به بهرهبرداری نرسیده است و همچنان با استفاده از منابع آن زمان مصرف داریم. این درحالی است که از سال 89 تا 95 بیش از 500 هزار واحد به آمار مصرفکنندگان آب شرب اضافه شده و درعینحال، در چهار سال گذشته 124 حلقه چاه در استان اصفهان خشک و از چرخه تامین آب خارج شد. همچنین مردم برای هر متر مکعب آب 400 تومان پرداخت میکنند؛ درحالیکه برای هر مترمکعب بیش از یکهزار تومان هزینه میشود، نزدیک به 500 هزار خانوار به طرح آبرسانی اصفهان بزرگ اضافه شدهاند و ما اکنون داریم از منابع رزرو استفاده میکنیم؛ بههمینخاطر است که در تابستان با افت فشار مواجه میشویم؛ زیرا حدود دوهزار و 700 لیتر در آن سه ماه، کسری تامین آب داریم و عملا با قطع موضعی و افت فشار مواجه هستیم. بههرحال ناچاریم بهخاطر به حداقلرساندن افت فشار و کاهش مشکلات مردم، تدابیر کوتاه مدتی را به اجرا بگذاریم. در این راستا سعی کردهایم از حداکثر ظرفیت تصفیهخانه و خطوط انتقال استفاده کنیم و حفر چاههای آب را در دستور کار قرار دهیم. همچنین چاههایی را که در اختیار اشخاص و سازمانها بوده و از لحاظ کیفیت مورد تائید علومپزشکی و ما هستند نیز اجاره کرده و استفاده کنیم و نهایتا تاکید بیشتری بر صرفهجویی در مصرف آب و استفاده از لوازم کاهنده داشته باشیم؛ بهاینخاطر که معتقدیم کاهش مصرف آب بهشدت برای اقتصاد خانواده بهخصوص در فصل گرم مؤثر است و به غیر از تاثیرات و اثرات ملی جزو وظایف اخلاقی ما به شمار میرود.
و باوجود این مشکلات، هر ساله با چه مقدار هدرروی آب روبهرو هستیم؟
ما در سال نزدیک به 380 میلیون متر مکعب تولید آب داریم، در سال 86 نزدیک به 31درصد آب بدون درآمد داشتیم که این میزان اکنون به 17درصد رسیده و میتوان گفت این میزان نزدیک به 13درصد کاهش یافته، این امر با تلاش و فعالیتهایی بوده که همکاران ما درسطح شرکت انجام دادهاند. در سطح کشوری هم ما رده اول آب بدون درآمد را در حداقلها داشتهایم و از این 17درصد 10درصد هدررفت بوده و از دسترس ما خارج است. دلایل این موضوع هم بهدلیل نشت از شبکه نیست؛ بلکه وقتی شکستگی در لولهها ایجاد میشود، بخش بزرگی از لوله را باید تخلیه و خشک کنیم، بههمینخاطر است که بخشی از آب به این طریق از دسترس ما خارج میشود و این جزو طبیعت این صنعت است؛ اما با تمام اینها میتوانم به صراحت بگویم که اصفهان کمترین هدررفت آب را در سند ملی کشور دارد.
یکی از موضوعاتی که میتواند به استحصال آب کمک کند، جمعآوری آبهای سطحی است، در این رابطه بهنظر میرسد جهاد کشاورزی و آب منطقهای باید پاسخگو باشند؛ اما آیا شما هم تعاملات لازم را برای کاهش هدررفت آب با این ارگانها داشتهاید؟ باتوجه به اینکه با واردشدن آبهای سطحی به فاضلابها، این مکانها نیز با مشکل روبهرو میشوند؟
بله، در این زمینه شهرداری مکلف است که کانالهای زهکشی را ایجاد کند و ما نیز مرتبا روی این موضوع تاکید کردهایم و جزو موضوعات کاری ما و شهرداری است. بههمینخاطر در خیابان توحید چنین کانالی احداث شده و آبهای سطحی به سمت رودخانه هدایت شده و وارد زمین میشود و از دسترس خارج نمیگردد و به تغذیه مصنوعی زمین کمک میکند. شهرداری همچنین در چندین خیابان دیگر نیز این زهکشیها را اجرا کرده است، منتها این مقوله شامل حجم وسیعی از شهر نمیشود؛ بنابراین ما توصیه کردهایم که این کانالها ایجاد شود و بتوانیم آبهایی را که در سطح شهر جاری میشود، هدایت کنیم تا وارد سفرههای زیرزمینی شود.
در کدام مناطق اصفهان حجم بیشتری از مشکل شبکه فرسوده فاضلاب وجود دارد؟
در بخشهایی از شهر که شبکه قدمت بالاتری دارد، طبیعتا فرسودگی هم بالا است که شامل محور میر، نظر، مشتاق و کمال اسماعیل در محور خیابان کاشانی و شیخ بهایی و نهایتا در بخشهایی از خیابان منتهی به قدس و اتوبان چمران و بخشهایی از خانه اصفهان میشود. این مکانها جاهایی هستند که بیشترین قدمت را دارند و احتمال خرابی لوله را داریم.
هزینهای که باید برای تعمیر و بازسازی این شبکه تامین شود، چقدر است؟
به طور متوسط به ازای هر کیلومتر، سه میلیارد تومان هزینه لازم است که برابر با نه هزار میلیارد تومان میشود.